Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę komandytową
Czym jest spółka komandytowa?
Zgodnie z definicją Kodeksu spółka komandytowa to podmiot, którego celem jest prowadzenie działalności gospodarczej pod własną firmą. Może prowadzić dowolną działalność. Ta forma biznesu charakteryzuje się dwoma rodzajami wspólników.
Każda spółka komandytowa musi mieć co najmniej jednego komplementariusza (czyli podmiot, który w pełni odpowiada za zobowiązania spółki) oraz co najmniej jednego komandytariusza, tj. wspólnika, którego odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej. W szczególnych przypadkach, gdy wkład komandytariusza jest równy lub wyższy od sumy komandytowej, może dojść do tego, że nie będzie on odpowiadał za zobowiązania spółki.
Jako jednostka organizacyjna spółka komandytowa ma wiele cech pełnoprawnego uczestnika obrotu. Podmiotowość prawna powoduje zdolność sądową i procesowa i możliwość nabycia praw i zaciągnięcia zobowiązań. Jako samodzielny podmiot spółka jest zarejestrowana w KRS i to ona zawiera umowy, zatrudnia pracowników lub występuje o koncesję, nie wspólnicy. Spółka jest również stroną sporów.
Wspólnikami mogą być osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne. Co do zasady komandytariusz prowadzi sprawy spółki jako aktywny wspólnik. Spółka powiernicza nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chociaż statut może ją w tym zakresie upoważniać.
Role partnerów muszą być od siebie ściśle oddzielone. Ten sam podmiot nie może być jednocześnie komplementariuszem i komandytariuszem, co jest istotną różnicą w porównaniu ze statusem wspólnika w spółce cywilnej.
Co powinna zawierać umowa spółki komandytowej?
Umowę spółki komandytowej trzeba bezwzględnie zawrzeć w formie aktu notarialnego. Alternatywnym rozwiązaniem może być wybór wzoru umowy w systemie teleinformatycznym. Jest to jednak system mało elastyczny i nie sprawdzi się, jeśli dotychczasowi wspólnicy spółki cywilnej planują radykalne zmiany w umowie. Pod względem elementów umowy spółka komandytowa jest podobna (z jednym wyjątkiem) do umów innych spółek. Dlatego obowiązkowymi elementami są:
- nazwa firmy i siedziba,
- przedmiot działalności,
- czas trwania działalności, jeśli jest określony,
- określenie wkładów każdego ze wspólników oraz wskazanie ich wartości (akceptowane są zarówno wkłady pieniężne, jak i niepieniężne),
- suma komandytowa, tj. zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wykazany kwotowo.
Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki osobiście, a także razem ze spółką i innymi udziałowcami. Górną wartość tej odpowiedzialności określa suma komandytowa wskazana w umowie. Istnieje jednak wyjątek od tej zasady, określony w kodeksie spółek handlowych.
Co do zasady firma spółki komandytowej może zawierać tylko imiona i nazwiska lub nazwy komandytariuszy. Jeżeli wspólnicy postanowią umieścić w nazwie spółki komandytowej nazwę komandytariusza, odpowiada on za zobowiązania spółki na takich samych zasadach jak komplementariusz.
Etapy przekształcenia spółki cywilnej w spółkę komandytową
Często wspólnicy wybierają uproszczony tryb przekształcenia i połączenie spółki komandytowej ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. To z pozoru skomplikowane rozwiązanie ma wiele zalet, choć wymaga bardzo dokładnego zaplanowania umowy, jak i dokumentacji zgodności z przepisami - compliance.
Założenie spółki z o. o.
Wspólnicy spółki cywilnej zakładają spółkę kapitałową, która wstępuje do spółki cywilnej jako nowy wspólnik. Spółka ta będzie komplementariuszem przyszłej spółki komandytowej, natomiast wspólnicy spółki cywilnej będą komandytariuszami. Spółka z o. o. może być założona u notariusza lub online w systemie S24.
Ustalenie dopuszczalności trybu uproszczonego
Zastosowanie trybu uproszczonego przekształcenia jest możliwe, jeśli wspólnicy nie mają ograniczeń co do reprezentacji spółki cywilnej i wszyscy są do tego uprawnieni. Tryb uproszczony niesie ze sobą kilka ułatwień, m.in. znika potrzeba przygotowania planu przekształcenia i poinformowania wspólników o zamiarze podjęcia uchwały. Dzięki temu cały proces jest szybszy i łatwiejszy, a jedna wizyta u notariusza wystarczy do dokonania przekształcenia.
Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę komandytową
Faktyczne przekształcenie zaczyna się od uchwały o przekształceniu spółki cywilnej w komandytową i zatwierdzenia treści umowy spółki komandytowej. Kolejnym krokiem jest zarejestrowanie spółki komandytowej w KRS. Z chwilą wpisu do rejestru powstaje przekształcona spółka komandytowa, zachowująca numery NIP i REGON dotychczasowej spółki cywilnej. Czas oczekiwania na rejestrację może wahać się od kilku dni do kilku miesięcy. Po dokonaniu wpisu wspólnicy muszą dokonać odpowiedniej zmiany wpisu w CEIDG.
Wady i zalety przekształcenia spółki cywilnej w spółkę komandytową
Główną zaletą prowadzenia działalności w formie spółki komandytowej jest ograniczenie lub nawet całkowite wyłączenie odpowiedzialności komandytariuszy. Jest to również tania forma działalności, ponieważ wspólnicy nie muszą wnosić kapitału początkowego, a wkładem niepieniężnym mogą być różne aktywa.
Spółka komandytowa to dobry wybór, jeśli wspólnik chce pozyskać znaczącego finansowo lub doświadczonego wspólnika, którego trzeba zabezpieczyć przed ewentualną odpowiedzialnością wobec partnerów biznesowych.
Wadą spółki komandytowej jest konieczność prowadzenia pełnej księgowości oraz dość wysokie koszty założenia wadliwej osoby prawnej (ze względu na konieczność wizyty u notariusza lub opłacenia wniosku S24). Również ostatnie zmiany w prawie podatkowym, które doprowadziły do objęcia spółki komandytowej zakresem regulacji VAT, nie sprzyjają wyborowi tej formy prowadzenia działalności.
Przekształcenie spółki jawnej w spółkę komandytową
Prowadzenie firmy w formie spółki jawnej to często opcja wybierana na początku działalności. Nie jest to jednak rozwiązanie idealne, a czasem może się okazać, że taka konstrukcja prawna nie zapewnia wystarczającej ochrony wspólnikom. W tej sytuacji możliwe jest przekształcenie spółki jawnej w spółkę komandytową. Istotną zaletą spółki osobowej jest jej zdolność sądowa i zdolność procesowa. W praktyce oznacza to, że stroną sporu prawnego nie są jej wspólnicy a spółka, wobec której komornik w pierwszej kolejności przeprowadzi wszelkie czynności windykacyjne. Nie wyłącza to odpowiedzialności wspólników, choć nie jest ona tak restrykcyjna jak w przypadku spółki jawnej.
Wspólnicy i ich odpowiedzialność
Największą różnicą, która odróżnia spółkę komandytową od innych spółek, jest podwójny skład wspólników. Musi istnieć co najmniej jeden komandytariusz i co najmniej jeden komplementariusz. Komplementariusz ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki i jest wskazany w nazwie spółki. Odpowiedzialność ta jest podobna do odpowiedzialności wspólników spółki jawnej. Komandytariusz odpowiada tylko do sumy komandytowej, tj. za kwotę określoną w umowie spółki.
Jak wygląda proces przekształcenia spółki jawnej w spółkę komandytową?
Przekształcając spółkę jawną w spółkę komandytową zmieniamy formę prawną działalności. Nowy twór zachowa te same prawa i obowiązki, co jego poprzednik. To ważne, ponieważ umów z kontrahentami nie trzeba zrywać i odnawiać. Ciągłość działania oznacza również przeniesienie ulg, koncesji i zezwoleń, chyba że ich treść stanowi inaczej.
Sam proces przekształcenia dzieli się na trzy etapy. W pierwszym etapie sporządza się plan przekształcenia oraz informuje wspólników o zamiarze zmiany formy prawnej. W drugim etapie następuje podjęcie przez wspólników uchwały o przekształceniu, złożenie oświadczeń uczestnictwa w nowej spółce oraz zawarcie umowy spółki komandytowej. W tym przypadku obowiązkowymi częściami umowy są:
- nazwa i siedziba spółki,
- przedmiot działalności,
- czas trwania działalności, jeśli jest określony,
- ustalenie wkładów każdego ze wspólników i określenie ich wartości,
- ustalenie sumy komandytowej.
Trzeci etap obejmuje złożenie wniosków o wpis nowej spółki do KRS oraz wykreślenie spółki przekształconej. Sama zmiana następuje z chwilą wpisu przekształconej spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. Nie ma okresu przejściowego, a podmiot może prowadzić działalność w trakcie tego procesu.
Ustawodawca dopuszcza również uproszczony model konwersji. Wspólnicy mogą z niej korzystać, jeżeli każdy z nich posiada uprawnienia do prowadzenia spraw spółki. Uproszczenie oznacza, że pierwszy etap ogranicza się do przygotowania umowy spółki i projektu uchwały. Wspólnicy nie muszą też sporządzać sprawozdań finansowych.
Jakie koszty trzeba ponieść przekształcając spółkę jawną w spółkę komandytową?
Tryb uproszczony wiąże się z niższymi kosztami niż pełna procedura przekształcenia. W tym przypadku koszty obejmują taksę notarialną, opłaty za wpis spółki do KRS i procedurę ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W przypadku korzystania z pomocy prawnej doliczane są również jej koszty. Wynagrodzenie notariusza ustala się na podstawie wartości udziału wspólników.
Wady i zalety przekształcenia spółki jawnej w komandytową
Przekształcenie to proces ryzykowny dla komplementariusza, który ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Spółka komandytowa musi prowadzić pełną księgowość, co komplikuje cały proces i zwiększa jego koszty. Spółka komandytowa została również objęta podatkiem CIT, co znacznie obniża jej atrakcyjność.
Niewątpliwą zaletą natomiast jest fakt, że komandytariusz jest chroniony dzięki określonej w umowie sumie komandytowej. Komandytariusz może również wnieść świadczenie niepieniężne, co umożliwia rozłożenie wkładów na pieniężne i pozostałe. Spółka może kontynuować działalność pomimo śmierci jednego wspólnika. Spadkobiercy komandytariusza muszą jedynie wskazać pełnomocnika do wykonania jego praw.